«Νέον βρέφος γάρ, ἐξ ὄρους τῆς Παρθένου, Ἐξῆλθε λαῶν, εἰς ἀνάπλασιν Λόγος».
Τό γεγονός τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ἱστορικό καί δέν ἀμφισβητεῖται ἀπό τήν ἱστορική ἔρευνα. Tό νέο βρέφος, ὁ Θεός Λόγος, ἐξῆλθεν ἐκ τῆς κοιλίας τῆς Παρθένου γιά νά ἀναπλάσει τούς λαούς. Βέβαια γιά 17 αἰῶνες ὁμολογεῖται στό Σύμβολο τῆς Πίστεως ὡς μαρτυρία παλαιά καί νέα: «Τόν δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καί σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου καί ἐνανθρωπήσαντα».
Ἀνατρέχοντας στό γεγονός τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως διαπιστώνουμε τό μέγεθος τῆς ὑψίστης δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος; Ἐπειδή θέλησε μέ τόν ἴδιο του τόν ἑαυτόν νά θεραπεύσει τό δημιούργημά του. Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄνθρωπος, γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωπος υἱός τοῦ Θεοῦ. Φορεῖ ἀνθρώπινη σάρκα, γιά νά μιλήσει καί συμπεριφερθεῖ ἁπλᾶ, ἀνθρώπινα. Ἡ κίνηση αὐτή ἐθεράπευσε τήν ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων καί ταυτόχρονα ἀνύψωσε τόν ἄνθρώπο στή δόξα τοῦ Θεοῦ.
Ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας στρέφεται κυρίως γύρω ἀπό τό ἀκατάληπτο καί ἀπρόσιτο τῆς θείας φύσεως, και δι’ αὐτῆς στό ἀπολυτρωτικό ἔργο τοῦ Χριστοῦ· δηλαδή στίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἀξία τοῦ ἀνθρώπου ὡς ὕπαρξη προορισμένη γιά τήν αἰωνιότητα. «Τῇ γάρ ἑνώσει καί τῇ συναφείᾳ ἕν ἐστιν ὁ Θεός Λόγος καί ἡ σάρξ, οὐ συγχύσεως γενομένης͵ οὐδὲ ἀφανισμοῦ τῶν οὐσιῶν, ἀλλ̉ ἑνώσεως ἀρρήτου τινὸς καὶ ἀφράστου», μᾶς παραθέτει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Οἱ ἄνθρωποι ἔλαβαν ἀπό τό Θεό τή γνώση καί τήν ἀλήθεια ἀλλά τήν κατακάλυψαν μέ ξύλα καί λίθους, ὥστε προῆλθε ἀνατροπή.
Ἡ «συγκατάβασις» τοῦ Χριστοῦ πού πραγματοποιεῖται μέ τή γέννησή Του δέν εἶναι ἀνάλογη μέ τή φύση τοῦ Θεοῦ, ἀλλά μέ τά πεπερασμένα ὅρια τοῦ ἀνθρώπου. Μέ ἄλλα λόγια, ὁ Χριστός λαμβάνει καί τήν ἀνθρώπινη φύση ἐκείνη ὅμως πού εἶχε ὁ ἄνθρωπος πρίν τήν πτώση του στήν ἁμαρτία καί πού στό γεγονός αὐτό ἐνυπάρχει ἡ ἐλευθερία.
Στούς ὁρισμούς πού δόθηκαν κατά καιρούς γιά τή σημασία τῆς ἐλευθερίας ἀπό διαφόρους παλαιούς καί νέους φιλοσόφους, ἡ ἐλευθερία παρουσιάζεται ὡς τρόπος ζωῆς ἤ συμπεριφορᾶς, πού ἐναρμονίζεται μέ τήν ἠθική καί τή λογική κάθε ἀνθρώπου. Μέ μιά τέτοια θεώρηση, ὅμως, ποιός μπορεῖ νά ἐγγυηθεῖ ὅτι ἡ ἠθική ἤ ἡ λογική τῶν ἀνθρώπων θά προσδιορίσει ἀντικειμενικά τήν ἐλευθερία; Ὅλοι γνωρίζουν πόση ἀνηθικότητα καί παραλογισμός κρύβεται πολλές φορές πίσω ἀπό ἀνθρώπινες ἐνέργειες καί πρόσωπα φαινομενικά ἠθικά ἤ λογικά. Δυστυχῶς, στήν περίπτωση αὐτή ὀρθώνεται ἕνα ἀνυπέρβλητο ἀδιέξοδο. Τί νά προταχθεῖ; Ἡ συλλογική ἤ ἡ ἀτομική ἐλευθερία; Ποιός μπορεῖ ν’ αμφισβητήσει ὅτι συνήθως γιά χάρη τῆς ἐλευθερίας καταπιέζονται ἀνθρώπινες συνειδήσεις, καταστρέφονται τεράστιες σέ οἰκονομικό ἀντίκρυσμα περιουσίες, πωλοῦνται ἤ ἀγοράζονται ἀκόμα καί ὁλόκληροι λαοί στά τραπέζια τῶν διεθνῶν συναντήσεων καί χύνονται ποτάμια αἵματος; Λίγοι ἐλεύθεροι, κατά τήν ἀνθρώπινη σοφία, μποροῦν νά σκορπίσουν τόν πανικό καί τόν ὄλεθρο σ’ ὁλόκληρο τόν πλανήτη. Τό δε πρόβλημα τῆς ὑπακοῆς καί τῆς ἐλευθερίας ἐμφανίζεται ὀξύτερο τελευταῖα μετά τήν ἀμφισβήτηση τῆς ἐξουσίας καί τῆς αὐθεντίας. Χωρίς τήν αὐτοϋπέρβαση τοῦ ἀνθρώπου μέ τό χάρισμα τῆς ὑπακοῆς μία τέτοια ἐλευθερία εἶναι μόνο κατ’ ἐπίφαση ἐλευθερία καί ὁδηγεῖ στή δουλεία.
Μέ τή διαπίστωση αὐτή φτάνουμε σ’ ἕνα ἀπό τά πιό κρίσιμα σημεῖα τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς, δηλαδή στή θέση τῆς ἐλευθερίας ἀνάμεσα στίς σύγχρονες μορφές ὑπακοῆς. Διαπιστώνεται λοιπόν πώς τό ἀληθινό νόημα τῆς ἐλευθερίας βρίσκεται στό Χριστό. Γιά τήν ὀρθόδοξη χριστιανική ἠθική, ἡ ἐλευθερία προσφέρεται μόνο ἀπό τό Θεό κι ἡ ὑπακοή τοῦ ἀνθρώπου ἀνάγεται στό Θεό, ἀνεξάρτητα ἀπό τό ποιός τήν ἀξιολογεῖ ἤ τήν κατευθύνει. Μέσα στήν προοπτική αὐτή βιώνουμε τή γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Ἄραγε πῶς θέλουμε νά τήν ἑορτάσουμε; Κοσμικά ἤ πνευματικά; Ἀσφαλῶς τά Χριστούγεννα ἔχουν νόημα βαθύτερα πνευματικό, ἅγιο καί σωτήριο. Γιατί δέν ἑορτάζουμε ἕνα ὁποιοδήποτε γεγονός, ἀλλά τήν ἴδια τήν ἐμφάνιση, μέ σάρκα καί ὀστᾶ, τοῦ υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ στή γῆ κι ἀνάμεσά μας. Μᾶς τίμησε ἰδιαίτερα μέ τήν ἐπίσκεψή Του, ὑπέροχα, ἀνυπέρβλητα, μοναδικά, καθώς ἕνωσε τήν δική μας ἀνθρώπινη φύση μέ τή δική Του τή Θεϊκή καί τήν ἀνύψωσε.
Ἡ ἐμφάνιση τοῦ Θεανθρώπου στήν ἱστορία ὁδηγεῖ στήν ἀναδημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, στήν ἀνάπλασή του ἀπό τό κατάντημα στό ὁποῖο τόν ὁδήγησε ἡ ἁμαρτία, ὥστε νά ἐπανέλθει καί πάλι στήν πρότερη κατάστασή του.
Πάρα πολλά ἔγιναν στό πέρασμα τῶν αἰώνων, πού δέν εἶναι δυνατό νά ἐξιστορήσουμε. Θά ἀναφέρουμε μόνο ἕνα ἀπό αὐτά∙ τήν ἐκκοσμίκευση τῶν Χριστουγέννων!
Πρόκειται γιά ἑορτασμό ἐντελῶς κοσμικό πού μεταβάλλει τό μέγα καί ὑπερκόσμιο γεγονός, σέ ἐγκόσμιο καί καθαρά ὑλιστικό. Σέ μία σύγχρονη εἰδωλολατρεία.
Οὔτε λόγος γίνεται γιά πνευματική προετοιμασία, δηλαδή νηστεία, μετάνοια, Θεία Λειτουργία, θεία Κοινωνία, ἀλλά καί ἔμπρακτη ἀγάπη, καλοσύνη, ἐλεημοσύνη καί στοργή στόν συνάνθρωπο.
Φτάσαμε νά κατανοοῦμε πώς ἔρχονται τά Χριστούγεννα, ἀπό τίς στολισμένες βιτρίνες τῶν ἐμπόρων, ἀπό τά φωτάκια πού ἀναβοσβήνουν στά μπαλκόνια, ἀπό τά ἔλατα πού πωλοῦνται στούς δρόμους, ἀπό κάποιες προσκλήσεις σέ γεύματα «ἑορταστικά» δηλαδή ἐκδηλώσεις τοῦ κόσμου.
Μέ ἄλλα λόγια, μιλοῦμε γιά ἀπολυτοποίηση τῆς ὕλης, γιά τήν ἄκρατη κοσμικότητα, γιά τήν ἀπόρριψη κάθε πνευματικῆς πλευρᾶς τῆς ζωῆς. Μιλᾶμε γιά Χριστούγεννα χωρίς Χριστό!
Τά ὑλικά ἀγαθά, μέ λογική καί μέτρο καί στό βαθμό πού μᾶς εἶναι ἀπαραίτητα, δέν τά ἀπορρίπτουμε, «τά λαμπάκια καί τό δέντρο καλά εἶναι, μή μένουμε ὅμως μόνο σ’ αὐτά»! (Μητροπ. Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Νικόλαος).
«Ἡ ζωή δέν μπορεῖ νά καταναλώσει τά πάντα καί ἡ καταναλωτική κοινωνία δέν μπορεῖ οὔτε καί θά μπορέσει ποτέ νά δώσει τά πάντα!» (Ένγκαρ Μορέν στό βιβλίο «Πνεῦμα τῶν καιρῶν»). Λοιπόν, ἄς προετοιμαστοῦμε ὅσο καλύτερα μποροῦμε γιά τά πνευματικά Χριστούγεννα. Μᾶς εἶναι ἀπαραίτητη ἡ εὐφροσύνη τους καί ἀποτελεῖ ἀπόδειξη ὅτι μέσα μας ὁ Χριστός γεννᾶται.
Τά Χριστούγεννα στήν καρδιά τοῦ χειμῶνα, εἶναι ἡ στιγμή ὅπου τό φῶς ἀρχίζει νά θριαμβεύει πάνω στό σκοτάδι, πράγμα πού συμβολίζει τήν ἐμφάνιση τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης.» (J. Daniélou, Ἁγία Γραφή καί Λειτουργία. Ἡ βιβλική θεολογία τῶν μυστηρίων καί τῶν ἑορτῶν κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, Ἀθήνα 1981, σσ. 308, 313-314). Ἀλήθεια! Πόσο ἀνταποκρίνεται ὁ ἑορτασμός τῶν περισσότερων ἀνθρώπων στή σημασία τῶν Χριστουγέννων; Ἀποτελεῖ ἀποκάλυψη Θεοῦ, νά γίνουμε δηλ. θεοί κατά χάριν ὅταν φύγουμε ἀπό τή γῆ στόν οὔρανό ὅπως καί ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος ὅταν ἔφυγε ἀπό τόν οὔρανό καί ἦλθε στή γῆ, ἤ μήπως ἀποτελεῖ μία ἀκόμη εὐκαιρία ἐθιμοτυπίας, μία γιορτή ρουτίνας καί ἕνα κατεστημένο ἁμαρτίας, πού σιγά-σιγά μᾶς ἀηδιάζει καί μᾶς σπρώχνει στίς πιό ἀντιχριστιανικές ἐκδηλώσεις, μέ τή μάταιη ἐλπίδα νά σπάσουμε τή μονοτονία μας; Ἄς κρατήσουμε τήν ἰσορροπία, τό μέσον.
Τό μήνυμα τῶν Χριστουγέννων, εἶναι ἀπό τά πλέον χαρμόσυνα καί ἐλπιδοφόρα ἀγγέλματα τῆς ἱστορίας. Συνεπῶς, ὅταν ἀποδοθεῖ στά Χριστούγεννα τό πραγματικό νόημα, κι ὅταν ἑορτάζονται ἀληθινά καί ὀρθόδοξα, ἐπιτυγχάνεται καί ὁ μέγας σκοπός τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἡ ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ Αὐτόν, ἡ Θέωσή του, ἡ ἀνύψωσή του στόν οὐρανό.
Ἀγαπητά μου παιδιά.
Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία καλεῖ καί πάλιν ὅλους στήν δόξαν τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος ὡς ψυχοσωματική ὀντότητα καλεῖται νά ἀνυψωθεῖ στόν οὐρανό καί νά ἐπανέλθει στήν πρό τῆς ἁμαρτίας κατάσταση. Τοῦτο ὅμως δέν μποροῦσε νά πραγματοποιηθεῖ μόνο μέ τίς δικές του δυνάμεις. Ὁ χαμένος παράδεισος καί ἡ πανανθρώπινη προσδοκία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου πραγματοποιοῦνται μόνο μέ τή συγκτάθεση καί τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου. Τό ἔργο τῆς θείας Οἰκονομίας προσφέρεται ὡς δωρεά τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Σκοπός εἶναι ἡ ἀνύψωση τοῦ ἀνθρώπου στόν οὐρανό. Ἡ θεϊκή συγκατάβαση, ἀποτελεῖ τό πρῶτο γεγονός τῆς θεανθρώπινης παρουσίας τοῦ Θεοῦ στή γῆ.
Ἡ Ἐκκλησία καλεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους νά βιώσουμε τά Χριστούγεννα παραδοσιακά, χριστιανικά ὅπως τά βίωναν οἱ πρόγονοί μας. Τό βίωμα αὐτό λαμβάνει νόημα μόνο ὅταν βιώσουμε καί πνευματικά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Καλούμαστε ἀπό τό ταπεινό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ νά ἀφήσουμε τήν καλοπέρασή μας, νά κινήσουμε τό σῶμα μας τήν ἁγία νύκτα στήν Βηθλεέμ (τήν Ἐκκλησία) καί νά βιώσουμε μέ ταπείνωση τό θαῦμα τῆς συγκαταβάσεως τοῦ Θεοῦ καί προσωπικά ὥστε νά βιώσει τή γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ζωή καί ἡ ψυχή μας.
Εὔχομαι πατρικῶς εὐλογημένα καί χαρούμενα Χριστούγεννα μέ ὑγεία καί δύναμη· Χριστούγεννα χριστιανικά, οἰκογενειακά, παραδοσιακά.
Εἰς ἔτη πολλά.
Μέ πατρικές ἑόρτιες εὐχές
Ὁ Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου
Δαμασκηνός
